Późno antyczna ceramika kuchenna z Nea Paphos. Realizacja kolejnych etapów projektu

Okres pomiędzy kwietniem a listopadem 2022 stanowił intensywny czas realizacji projektu dotyczącego produkcji i konsumpcji późnorzymskiej ceramiki kuchennej z Nea Paphos. Cele zostały zrealizowane w kilku etapach.

Etap 1. Tygodniowy pobyt w Nea Paphos [Fot. 1], którego  celem było pobranie próbek ceramiki kuchennej, reprezentujących wcześniej ustalone metodą makroskopową grupy [link https://polisharchaeologyincyprus.com/zakonczenie-pierwszego-etapu-badan-dot-ceramiki-srodkowo-i-poznorzymskiej/ ]. Próbki zostały pobrane z kilkunastu  grup o prawdopodobnej proweniencji z obszaru Nea Paphos, z innych ośrodków produkcyjnych na Cyprze oraz z kilku ośrodków produkcyjnych znajdujących się poza Cyprem, głównie z obszaru Lewantu oraz Azji Mniejszej. Za zgodą Departamentu Starożytności Cypryjskich w Nikozji, próbki zostały przewiezione do Fitch Laboratory przy British School at Athens, w którym zostały przygotowane cienkie płytki (Thin sections) do obserwacji przy użyciu mikroskopu polaryzacyjnego.

Etap 2. Udział w kursie Introduction to Ceramic Petrography organizowanym przez Fitch Laboratory przy British School at Athens, prowadzonym przez dr Evangelio Kiriatzi (Fitch Laboratory) oraz dr Ruth Siddal (Univeristy College of London).

Etap 3. Realizacja stażu naukowego w Fitch Laboratory przy British School at Athens. Celem było zapoznanie się ze wszystkimi etapami analizy laboratoryjnej ceramiki, przede wszystkim analizą płytek cienkich w świetle przechodzącym mikroskopu polaryzacyjnego oraz z etapami przygotowania próbek do analizy chemicznej metodą fluorescencji rentgenowskiej (Wavelength Dispersive X-Ray Fluorescence WD-XRF). W czasie realizacji stażu, kierowniczka projektu wykonała następujące zadania, pod kierunkiem badaczek z Fitch Laboratory :

• analizy płytek cienkich w świetle spolaryzowanym w celu ustalenia grup petrograficznych, opisy grup petrograficznych, analizy porównawcze wraz z odniesieniami do map geologicznych i kolekcji referencyjnej oraz wstępna interpretacja wyników. Szczegółowe opisy grup zawierają informacje pozwalające na określenie proweniencji danej grupy (m. in. poprzez identyfikację minerałów, fragmentów skał i mikro skamieniałości), oraz szczegółów związanych z technologią produkcji (np. określanie prawdopodobnego zakresu temperatura wypału na podstawie oceny aktywności optycznej matriksu) [Fot. 2]. Wykonywano również dokumentację mikrofotograficzną
• przygotowywanie fragmentów ceramiki do ponownego wypału w celu sprawdzenia temperatury wypału
• aby wzmocnić wyniki analiz petrograficznych, reprezentatywna ilość próbek została wyselekcjonowana do dalszych analiz chemicznych. Niewielkie fragmenty próbek zostały precyzyjnie oczyszczone (przy pomocy urządzenia mechanicznego) w celu usunięcia wszelkich zanieczyszczeń, a następnie sproszkowane w moździerzu z agatu [Fot. 3]. W kolejnych krokach, próbki zostały przygotowane do analizy w  spektrometrze rentgenowskim (przez zespół z Fitch Laboratory).

Dzięki zastosowaniu powyżej opisanych metod analitycznych możliwa była weryfikacja ustaleń dokonanych na etapie analizy makroskopowej, oraz doprecyzowanie proweniencji analizowanych grup.  Dalsze prace będą skupiały się na integracji otrzymanych danych.

Etap 4. Założenia projektu oraz wstępnie wyniki zostały zaprezentowane na kilku spotkaniach naukowych:

• The 32nd congress of the Rei Cretariae Romanae Fautores, Athens. Linking Pots: Manufacturing and selling Roman pottery in the Eastern Mediterranean. 25th – 30th September 2022 organized by the Department of Archaeology and the History of Art of the National & Kapodistrian University of Athens and the Ephorate of Antiquities of Cyclades (Ministry of Culture and Sports) [Fot. 4] poster pt. Nocoń K. The Chaîne Opératoire of Middle and Late Roman cooking pottery traditions of Nea Paphos, Cyprus.

• American Society of Overseas Research (ASOR) Annual Meeting2022, Boston. ASOR Virtual Session – Archaeology of Cyprus, October 19–23 2022
  referat: Nocoń K. New Insights of the Middle and Late Roman Cooking Pottery from Nea Paphos by Investigating its Provenance and Technology in a Socio-economic Context.

• Nea Paphos Collouqium III, Another Acropolis of Paphos: Fabrika Hill and Beyond Archaeological and Historical Studies, 8-11.11.2022, Athens organized by École française d’Athènes, Département des Antiquités de Chypre and The University of Sydney
  referat: Nocoń K. The Middle and Late Roman Cooking Pottery from the Excavation of the Paphos Agora Project